شامگاه دوشنبه ۱۵ بهمن ۱۴۰۳ با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نوروزی عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و دکتر حمیدرضا مقصودی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم با دبیری دکتر حسن محمدی از سوی مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در خبرگزاری حوزه – قم برگزار شد
نوروزی: توسعه و پیشرفت از دل فرهنگ می جوشد
حجت‌الاسلام والمسلمین نوروزی در این نشست اظهار کرد: در تحلیل انقلاب اسلامی عوامل متعددی مورد بررسی قرار گرفته است، اما متفکران اسلامی بر عنصر فرهنگ با محوریت عناصر اسلامی تأکید دارند و اگر این فرض را بپذیریم، لازم است ارتباط میان پیشرفت و فرهنگ به‌صورت کلی تبیین شود که به نظر می‌رسد سه نوع رابطه میان این دو وجود دارد.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: برخی فرهنگ‌ها وجود دارند که از دل آنها پیشرفت حاصل نمی‌شود، مانند فرهنگ‌هایی که نگاه دنیاگریز دارند و از سوی دیگر، برخی فرهنگ‌ها به توسعه متصل هستند، اما این توسعه براساس درون‌مایه‌های مادی شکل گرفته که نمونه آن در جوامع غربی دیده می‌شود.
وی بیان کرد: برای بررسی رابطه بین فرهنگ و پیشرفت، باید مؤلفه‌های مختلف فرهنگ را تفکیک کرده و تحلیل کنیم ضمن اینکه پیشرفت یکی از مؤلفه‌هایی است که دستیابی به آن مستلزم پایبندی به اصول ثابت است و هر جامعه‌ای که به این اصول توجه داشته باشد، می‌تواند زمینه پیشرفت را فراهم کند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: وقتی فرهنگ اسلامی را بررسی کنیم، مشخص می‌شود که این فرهنگ دارای شاخص‌های متعددی است که می‌تواند به پیشرفت منجر شود.
نوروزی افزود: فرهنگ اسلامی ظرفیت ذاتی برای پیشرفت دارد و این ظرفیت تنها زمانی عملیاتی خواهد شد که مردم یک جامعه و مسئولان آن برای تحقق آن تلاش کنند، در واقع، اگر این مسیر به‌درستی طی شود، پیشرفت امری قطعی خواهد بود.
پایه‌گذاری نظام سیاسی مردم‌محور
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) ابراز کرد: فرهنگ اسلامی از ابعاد مختلف ایجابی و سلبی برخوردار است که در بعد ایجابی، بر مشارکت سیاسی مردم، پایه‌گذاری نظام سیاسی مردم‌محور، تحقق عدالت، ایجاد آزادی‌های مشروع و توجه به علم و معیشت تأکید می‌شود و همچنین در بخش سلبی، انزواطلبی و دنیاگریزی منفی کنار گذاشته می‌شود.
وی یادآور شد: مجموعه این مؤلفه‌ها بدون شک شرایطی را فراهم می‌کند که توسعه از دل همین فرهنگ بجوشد و وقتی شاخص‌های فرهنگ اسلامی را با نگاه به مقوله پیشرفت بررسی کنیم، برخی از آنها بنیادین و نتیجه‌محور هستند.
نوروزی ادامه داد: مؤلفه‌هایی مانند مقاومت، پایداری، استقلال، هویت مذهبی و اجتماعی، وحدت و انسجام در بافت اجتماعی فرهنگ دینی وجود دارند و توجه به این ابعاد بی‌تردید زمینه‌ساز پیشرفت خواهد شد.
وی با تأکید بر اهمیت فرهنگ اسلامی در دستیابی به پیشرفت، اظهار کرد: این مهم نتیجه وجود ظرفیت‌های منحصربه‌فردی است که در این فرهنگ ریشه دارد. فرهنگ‌های دیگر، از جمله آنهایی که دچار جمود و تحجر هستند، فاقد چنین ویژگی‌هایی بوده و تبعیت از آنها نمی‌تواند به پیشرفتی اساسی منجر شود.
نوروزی گفت: در بطن فرهنگ اسلامی الگوهایی مانند معنویت‌محوری، توجه توأمان به ابعاد مادی و معنوی، و تحقق عدالت واقعی به روشنی دیده می‌شود که این مولفه‌ها چیزی فراتر از معیارهای معمول در فرهنگ‌های مادی‌گرایانه هستند و الگوی جامعی برای توسعه انسان‌محور ارائه می‌دهند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) همچنین به یکی از شاخص‌های کلیدی پیشرفت، یعنی استقلال، اشاره و عنوان کرد: یک جامعه با مختصات انقلاب اسلامی تنها زمانی می‌تواند مسیر پیشرفت را هموار کند که از این ویژگی برخوردار باشد.
ایران توانسته هویتی مستقل داشته باشد
وی بر اهمیت تلفیق استقلال با توسعه تأکید کرد و گفت: در جوامع مختلف مشاهده می‌شود کشورهایی که در زمان انقلاب خود، وضعیت پیشرفتی مشابه ایران داشته‌اند، در ادامه مسیر دچار وابستگی شده‌اند، در حالی که ایران توانسته است هویتی مستقل برای خود حفظ کند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) به‌طور خاص با اشاره به شرایط مصر بیان کرد: این کشور، همچون ایران دارای پیشینه تمدنی غنی است و در گذشته عضوی از بلوک شرق بوده است، اما برخلاف ایران، مصر در دوران انقلاب خود به سمت وابستگی سوق پیدا کرد و حتی با رژیم صهیونیستی قرارداد همکاری امضا کرد.
وی افزود: در کشور مصر این روند وابستگی چنان ادامه یافت که اکنون هر ساله به کمک اقتصادی از ایالات متحده نیاز دارد، در حالی که ایران از آغاز انقلاب اسلامی با شدیدترین تحریم‌ها مواجه شد؛ تحریم‌هایی که برخی از آنها فلج‌کننده بودند. با این حال جمهوری اسلامی ایران نه تنها تسلیم نشد بلکه توانست جایگاه خود را حفظ کرده و در بسیاری از زمینه‌ها پیشرفت‌های خیره کننده ای به دست آورد.
نوروزی با اشاره به مقایسه ظرفیت‌های فرهنگی و میزان پیشرفت کشورها اضافه کرد: پس از چهار دهه انقلاب اسلامی، ایران در بخش‌های مختلف جزو یک تا ده کشور برتر جهان در معیارهای گوناگون پیشرفت به حساب می‌آید.
موفقیت‌های ایران در سایه حفظ استقلال حاصل شده است
وی با بیان اینکه این موفقیت‌ها عمدتاً در سایه حفظ استقلال حاصل شده است، افزود: استقلال فرهنگی یکی از مهم‌ترین ارکان این پیشرفت‌ها بوده است و نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت‌های کشور داشته است. مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی اخیر خود عنوان کردند که جمهوری اسلامی تنها کشوری است که آزادانه و بی‌هراس می‌تواند شعار مرگ بر آمریکا را سر دهد.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) یادآور شد: استقلال‌خواهی نه تنها بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ اسلامی است، بلکه نمودی واضح در هویت فردی و اجتماعی جامعه دارد. در سطح ملی، این استقلال به معنای دوری از اتکا به بیگانگان و تکیه بر توان داخلی است ضمن اینکه سازمان‌ها و نهادهای کشور باید سیاست‌های استقلال‌محور را با جدیت پیگیری کنند.
کارآمدی اندیشه انقلاب اسلامی
نوروزی اظهار کرد: استقلال‌خواهی نه تنها باعث تقویت هویت امت اسلامی در سطح منطقه شده بلکه در عرصه جهانی نیز موجب ایجاد هویت قدرتمند برای مستضعفان سراسر دنیا شده است و مقام معظم رهبری همچنین بر این موضوع تأکید دارند که هر جا به ارزش‌های اسلامی عمل شد، نتایج مثبتی نیز به دست آمد. این دیدگاه نشان‌دهنده کارآمدی اندیشه انقلاب اسلامی است، هرچند ایشان نیز به نواقص موجود اشاره کرده‌اند. برخی لایه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری همچنان متأثر از تفکرات لیبرال هستند که با اصل استقلال در تضاد است.
وی با بیان این که مبنای تفکر جمهوری اسلامی بر پایه اسلام استوار است؛ مسیری که اهداف بلندی را دنبال می‌کند، گفت: هرچند در برخی زمینه‌ها حرکت شایسته‌ای به سمت قله‌های پیشرفت دیده می‌شود، اما شتاب لازم برای دستیابی به این اهداف گاه به دلیل ضعف‌های مدیریتی و پشتوانه‌های ناکافی، کمتر از حد انتظار است.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) بیان کرد: ورود انقلاب اسلامی به موضوع هسته‌ای ناشی از برخورداری از استقلال بوده است، چرا که حکومتی که وابستگی به دیگران داشته باشد، نمی‌تواند استقلال واقعی را تجربه کند. غرب، بر اساس رویکردهای استعماری و فرهنگ سلطه‌جویانه خود به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم تلاش کرده تا معیارها و شاخص‌های جهانی را طراحی و کشورها را بر اساس آن ارزیابی کند.
پذیرش چارچوب‌های غربی ممنوع
وی افزود: یکی از ضروریات استقلال این است که شاخص‌های موردنیاز در حوزه‌های مختلف را باید بر پایه آرمان‌ها و ارزش‌های اسلامی خودمان تعریف کنیم و از پذیرش چارچوب‌های غربی که بر مبنای فرهنگ آنها طراحی شده، پرهیز کنیم.
نوروزی تصریح کرد: انقلاب اسلامی کوشید مفهوم استقلال را نه‌تنها در سطح نظری اسلامی، بلکه در بدنه اجتماعی نیز پیاده‌سازی کند و طراحی آن به گونه‌ای انجام شد که خدشه‌ای به باورهای بنیادین آن وارد نشود.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) ابراز کرد: ایران در حوزه حقوق بشر متهم است، اما این اتهامات بر اساس شاخص‌های غربی مطرح می‌شود و اگر این شاخص‌ها بر مبنای عقلانیت تدوین شوند، ایران و جبهه مقاومت می‌توانند پیشرو باشند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در فرهنگ اسلامی بیان کرد: از ابتدای شکل‌گیری انقلاب، شاهد هجمه‌های گسترده سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از سوی مجامع غربی بوده‌ایم و این روند همچنان ادامه دارد.
جهاد تبیین راهبرد کلیدی غلبه بر تهاجم رسانه‌ای دشمن
نوروزی با تاکید بر جهاد تبیین راهبردی کلیدی برای غلبه بر تهاجم رسانه‌ای است و این مفهوم در عمق فرهنگ انقلاب اسلامی ریشه دارد، گفت: در دهه اخیر، با توسعه فناوری‌های صوتی و تصویری، شاهد موج گسترده‌ای از بمباران رسانه‌ای توسط غرب بوده‌ایم؛ مسئله‌ای که در جهان نمونه‌ای مشابه ندارد.
گفتمان مستقل انقلاب اسلامی
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) تصریح کرد: گفتمان مستقل انقلاب اسلامی با تکیه بر ظرفیت‌های درونی خود چنان چالشی برای غرب ایجاد کرده که اثرات آن آشکار است. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در زمینه استقلال توسط رهبر انقلاب مطرح شده، مقابله با محصولات فرهنگی و رسانه‌ای غرب از طریق «جهاد تبیین» است.
مقصودی: اقتصاد به‌طور عمیقی با مقوله فرهنگ پیوسته است
دکتر حمیدرضا مقصودی عضو هیئت علمی دانشگاه قم هم در این نشست با بیان این که هر زیرساخت فرهنگی نقشی کلیدی در شکل‌گیری اقتصاد دارد و ایجاد تغییرات بنیادی در اقتصاد، بدون تحولات فرهنگی ممکن نیست، اظهار کرد: اقتصاد به‌طور عمیقی با مقوله فرهنگ پیوسته است و بخشی از نظم فرهنگی به‌شمار می‌آید که تأثیر مستقیم آن بر معیشت و زندگی مردم مشهود است.
عضو هیأت علمی دانشگاه قم افزود: سبک زندگی، اعتقادات و علایق انسان‌ها نوع خاصی از روابط اجتماعی را می‌سازد که در نهایت به نتایجی اقتصادی منجر می‌شود ضمن اینکه فرهنگ جهان‌شمول یا واحدی وجود ندارد و در بسیاری از دوره‌ها، برخی فرهنگ‌ها یا اقتصادها هژمون شده‌اند و به افول رفته‌اند که این نیز به ریشه‌های فرهنگی مرتبط است.
انقلاب اسلامی بر پایه یک نظم فرهنگی شکل گرفته است
مقصودی با بیان اینکه انقلاب اسلامی بر پایه یک نظم فرهنگی شکل گرفته است، گفت: امام خمینی (ره) در بهره‌گیری از واژگان و مفاهیم، تأثیر مستقیم فرهنگ را در حوزه اقتصاد مطرح کرده‌اند و ایشان، با کلماتی چون مستضعفان، مستکبران و جهان‌خواران، یک حرکت عمیق فرهنگی را شکل دادند که اهداف اقتصادی نیز به دنبال داشت.
طی چهار سال گذشته ۳۰۰ هزار کودک در آمریکا مفقود شده‌اند
وی با انتقاد از شرایط کنونی جهان غرب خاطرنشان کرد: وزیر بهداشت دولت ترامپ اعلام کرد که طی چهار سال گذشته ۳۰۰ هزار کودک در آمریکا مفقود شده‌اند؛ آماری شوکه‌کننده که حتی قیاس آن با جمعیت ایران دشوار است و طبق گفته او، این کودکان قربانیان قاچاق انسان و سوءاستفاده‌های جنسی بوده‌اند؛ فاجعه‌ای بزرگ برای جامعه بشری است.
مقصودی به نقش نظم فرهنگی اشاره کرد و گفت: اگر فرزندان در محیطی بدون تعلق و انسجام رشد کنند، پیامدهای ناشی از این بحران فرهنگی جهانی، دنیایی وحشتناک را به وجود خواهد آورد و شرایط روحی و اجتماعی دنیای غرب نمونه‌ای واضح از آثار این نظم فرهنگی مخرب است.
سال گذشته در آمریکا و اروپا ۴۰۷ هزار نفر بر اثر برودت جان خود را از دست داده‌اند
وی ادامه داد: اتحادیه اروپا سال گذشته گزارش داد که در آمریکا و اروپا ۴۰۷ هزار نفر بر اثر برودت جان خود را از دست داده‌اند که چنین فجایعی بیانگر شکست نظام‌های اقتصادی و فرهنگی غرب است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم تصریح کرد: علی‌رغم اینکه انقلاب اسلامی در ابعاد مختلف پیشرفت کرده است، اما جبهه مقابل همچنان سعی دارد با انکار واقعیت‌ها، جمهوری اسلامی را منزوی جلوه دهد که با این حال، انقلاب اسلامی خود را حامی مستضعفان می‌داند و وضعیت آنان در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر بسیار مطلوب‌تر است.
انقلاب اسلامی نظام ارزشی مبتنی بر اخلاق‌محوری را معرفی کرده است
وی تأکید کرد: امروز مرگ ناشی از گرسنگی در ایران معنایی ندارد، در حالی‌که این معضل همچنان گریبان‌گیر جوامع غربی است و انقلاب اسلامی همچنین نظام ارزشی اخلاق‌محوری را معرفی کرده که کاملاً مغایر با باورهای سکولاریستی غرب است.
۶۰ هزار بی‌خانمان در لس‌آنجلس زندگی می‌کنند
عضو هیئت علمی دانشگاه قم به بحران بی‌خانمان‌ها اشاره کرد و گفت: ۶۰ هزار بی‌خانمان در لس‌آنجلس زندگی می‌کنند، در حالی‌که این رقم در ایران بسیار اندک است و این تنها یکی از نشانه‌های توسعه‌یافتگی ایران اسلامی در قیاس با کشورهای اروپایی و آمریکایی به‌شمار می‌آید.
مقصودی تأکید کرد: باید شاخص‌هایی دقیق برای نمایش این پیشرفت‌ها تعریف کنیم و دریابیم چگونه قدرت‌های استعماری از طریق سرقت علمی و سلطه، جهان را در تاریکی نگه داشته‌اند تا خودشان پیشرفت کنند.
۶۷ درصد ایرانی‌ها در منازل شخصی خود زندگی می‌کنند؛ آلمان ۴۵ درصد
عضو هیئت علمی دانشگاه قم عنوان کرد: ۶۷ درصد ایرانی‌ها در منازل شخصی خود زندگی می‌کنند، ۱۰ درصد در خانه‌های سازمانی، پدری یا رایگان ساکن هستند و ۱۰ درصد دیگر نیز در خانه‌هایی که اصطلاحاً ذهنی خوانده می‌شوند، زندگی می‌کنند و عده‌ای نیز مستأجر هستند و در مقابل، در آلمان تنها ۴۵ درصد از مردم صاحب‌خانه‌اند و بسیاری از خانه‌های آنان فاقد آشپزخانه است، این در حالی است که آلمان به‌عنوان کشوری توسعه‌یافته و پیشرفته شناخته می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه قم اذعان کرد: در ایران ۲۲ میلیون زن خانه‌دار هستند و بخشی از آنان نیز شاغل‌اند که این امر نشان‌دهنده جایگاه بالای فرهنگی کشور است و ایران در این شاخص رتبه خوبی در سطح جهانی دارد.
وی گفت: در کشورهای خارجی تربیت فرهنگی مناسب وجود ندارد، برای نمونه، در جوامع غربی زنان عمدتاً شاغل هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم یادآور شد: ایران توانسته ساختار فرهنگی خود را حفظ کند و این مسئله خود را در مقایسه آمارهایی مانند ابتذال یا خودکشی میان ایران و جهان مدرن نشان می‌دهد و چنین ویژگی‌هایی به‌نوعی بازتاب‌دهنده روح انقلاب اسلامی است.
مقصودی در ادامه به وضعیت مصر نیز اشاره کرد: کشوری که به‌عنوان دروازه تمدنی آسیا و آفریقا شناخته می‌شود، اما با تشکیل رژیم صهیونیستی و مداخلات بین‌المللی، نقش آن محدود شده است. اروپا با اعمال نفوذ در مصر، تلاش کرده است ارتباطات آفریقا با آسیا را تحت تأثیر قرار داده و کنترل کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با اشاره به اینکه اروپا برخی کشورها را در وضعیت وابستگی و تاریکی فکری نگه داشته است، اظهار کرد: برای تحلیل مفهوم پیشرفت در انقلاب بر اساس دکترین مقاومت، لازم است واقعیت‌های جهان را مورد توجه قرار دهیم.
مقصودی تاکید کرد: شاخص‌های مدرن جامعیت کافی ندارند و این رویکردها اغلب بر اساس کمیت‌ها شکل گرفته‌اند. شاخص‌ها باید بر مبنای مقاومت و اصول دکترین‌های اسلامی طراحی و تدوین شوند.
مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه های علمیه یک مرکز رسانه ای که رسالت آن باز نشر ابعاد مختلف فعالیت ها در حوزه و بازنشر فعالیت های حوزوی با رویکرد رسانه ای و ایجاد گفتمانی نو در حوزه رسانه
